جلسه ششم
جاوای باهوش
سلام
• بعد از نوشتن اولین دستور برنامه نویسی، بهتر است با مفهوم این دستورات آشنا شویم. همانطور که ملاحظه کردید، میان یک دستور جاوا با اچتیامال، تفاوت است. اچتیامال، یک صفحه ساده و ثابت را به ما می‌دهد؛ و جاوا، یک صفحه متحرک و هوشمند. با اچتیامال، بدنه و اسکلت یک صفحه (متن، عکس، جدول و فرم) را می‌سازیم و با جاوا به این بدن و اسکلت، روح می‌دمیم و آنرا زنده می‌کنیم؛ تا آن حد که نسبت به هر عملی، واکنش و عکس العمل مناسبی را نشان می‌دهد.
مثال: یک فرم ارسال نامه را تصور کنید. اگر مثلا نام خود یا آدرس گیرنده را اشتباهاً ننویسید، برنامه، با پیامی این موضوع را به شما یادآوری می‌کند. یعنی اینکه متوجه عمل شما شده و یک واکنش مناسب، نشان می‌دهد. در این جلسه با این مقوله، یعنی هوشمند بودن جاوا، آشنا می‌شویم.
شرط
تعریف شرط
• یکی از ابزار و دستورات مهم هر زبانِ برنامه نویسی، شرط است. آیا می‌دانید شرط چیست؟ برای درک مفهوم آن، احتیاجی نیست به خود زحمت بدهید؛ چون این دستور، در زندگی من و شما به وفور یافت می‌شود. اگر خورشید درآید، هوا روشن می‌شود. اگر درس بخوانی، قبول می‌شوی.
|
اگــر دلــی را بـه نالـه آری، ز برق آهش امــان نداری اگر عمری گنه کردی، مشو نومید از رحمت |
به تمام اینها، جمله شرطی گفته می‌شود.
« یکی از مهم‌ترین ویژگیها و امکانات زبانهای برنامه نویسی، توانایی آنها در ارزیابی و مقایسه مقادیر ذخیره شده در متغیرهاست. این توانایی اجازه می‌دهد تا اسکریپت، رفتار خود را بر اساس مقادیر متغیرها یا اطلاعاتی که کاربر از طریق فرمهای اچتیامال آنها وارد برنامه می‌کند، تغییر دهد. دستور if اساسی‌ترین ابزار جاوا اسکریپت، جهت کنترل چنین شرایطی محسوب می‌شود. این دستور، شباهت بسیار زیادی به کاربرد واژه if (اگر) در زبان انگلیسی دارد. » کتاب "خود آموز جاوا اسکریپت در 24 ساعت"
ادات شرط
1. if
2. switch ... case
3. variable = (condition) ? true : false
1. شرط if
معروفترین ادات شرط، if است.
ساختمان شرط
• جمله شرطی، از سه قسمت اصلی، تشکیل شده است.
1- ادات شرط: کلمه‌ای که شرط را می‌رساند؛ مانند اگر.
2- شرط: جمله‌ای که شرطِ انجام کاری، واقع شده.
3- مشروط یا جزا: جمله‌ای که جزای شرط و در جواب آن آمده؛ یعنی در صورت تحقق شرط، آن نیز به وقوع می‌پیوندد.
• در زبان برنامه‌نویسی هم مثل زبان محاوره‌ای، این سه رکن، رعایت شده. با این عناصر و طریقه نوشتن آنها، آشنا می‌شویم.
عناصر شرط، در جاوا:
| 1- ادات شرط: if 2- شرط: داخل پرانتز (...) 3- مشروط: داخل کروشه {...} |
if ( شرط ) |
توجه: اگر شرط، شامل یک مشروط باشد، نیازی نیست که آن را درون علامت کروشه { } قرار دهیم.
اهمیت شرط
• اهمیت استفاده از شرط در برنامه‌نویسی، به فایده آن، برمی‌گردد. هر چقدر که استفاده از آن، منفعت داشته باشد، اهمیت دارد. این موضوع را با مثال، توضیح می‌دهم.
به اولین دستوری که نوشتید دقت کنید. آنرا در داخل یک صفحه، نوشته‌اید که به محض ورود به آن، پیام دیده می‌شود. این خوب است ولی کامل نیست. تصور کنید هر دستور جاوایی که می‌نویسیم به محض ورود، نمایش داده شده یا اجرا شود. مثلا شما می‌خواهید اگر کاربر، آدرس گیرنده را ننوشت، اخطاری نشان داده شده و مانع ادامه کار گردد. این دستور باید کجا قرار گیرد؟ چگونه باید آنرا کنترل کرد که هرجا شما خواستید یا کاربر اشتباهی کرد، اجرا شود؟ اینجاست که باید دست به دامن شرط شد. پس از شرط، برای کنترل و تنظیم فرامین، استفاده می‌کنیم.
حالا همان مثال اولی، یعنی نمایش پیام را می‌خواهیم با کمی کنترل، اجرا کنیم. مثلا اگر رنگ پس زمینه صفحه ما، سفید بود، بنویسد سفید:
if (document.bgColor == "#ffffff")
{
alert("سفید")
};
حالا این پیام، در صورتی نمایش داده می‌شود که شرط آن، یعنی سفید بودن پس زمینه، محقق شده باشد. البته این یک مثال بود که الان به ذهنم رسید. شما می‌توانید شرط یا جزای دیگری را در نظر بگیرید.
اَشکال شرط
• جمله شرطی را می‌شود به شکلهای مختلفی بیان کرد.
شکل اول:
ساده‌ترین آن، همان مثال جلسه قبل بود؛ یعنی
if ( شرط )
{ جزا };
شکل دوم:
شکل دوم و پرکاربرد شرط، به این صورت است:
if ( a == 10 ) { Code }
else { Code }
• در هر جمله شرطی، این احتمال وجود دارد که به آن شرط عمل نشود. در این صورت چه توقعی از برنامه خود داریم؟ مثلا در یک برنامه ارسال نامه، اگر آدرس نامه پر شده بود، نامه فرستاده شود؛ در غیر این صورت، با یک اخطار به کاربرد، مانع فرستادن نامه گردد. این توجه و زیرکی باید در شما باشد که احتمال هر چیزی را داده و دستور مناسبی را به برنامه خود، دیکته کنید.
برای این حالت، یعنی انجام نشدن شرط، از دستور else (وگرنه، در غیر این صورت) استفاده می‌کنیم.
شکل سوم:
این شکل، ترکیبی از دو شرط است. در این حالت، یک شرط، به بخش دوم، یعنی else، اضافه شده است.
if ( a < 10 ) { Code }
else if ( a > 10 ) { Code }
شکل چهارم:
در این شکل، عملیات شرط، کمی پیچیده‌تر و دقیقتر شده است.
if ( a >= 1 && b <= 10 ) or (( a >= 1 ) && ( b <= 10 )) or ( a >= 1 , b <= 10 )
{ Code }
if ( a >= 1 || b <= 10 ) or (( a >= 1 ) || ( b <= 10 ))
{ Code }
شکل پنجم:
if ( a == 10 ) {
if ( b == 10 ) { Code }
else { Code }
}
داخل پرانتز: برای یادگیری این شکلها، عجله نکنید. فعلا همینکه آنها را یادداشت کنید و به صورت کلی، با ظاهر آنها آشنا شوید، کفایت می‌کند. در آینده، با مثالهای عملی آنها، کار خواهید کرد.
Operators (عملگرها)
در برنامه نویسی، از علامت و نشانه‌هایی استفاده می‌شود که به آن عمگر گفته می‌شود. یکی از انواع عمگرها، عمگر شرطی می‌باشد.
عملگرهای شرطی (مقایسه‌ای)
همانطور که در مثالهای اخیر مشاهده کردید، در بخش شرط، از علامتهایی مانند (==, =>, =<) استفاده شد. آیا متوجه مفهوم آن شده‌اید؟ شبیه معادلات ریاضی است. مساوی، بزرگتر، کوچکتر. این علامات ریاضی، در زبان برنامه نویسی هم، همان معانی را دارند. علتش این است که در قسمت شرط، یک مقایسه‌ای انجام می‌شود. مثلا اگر a مساوی با b بود، یا اگر x بزرگتر از y بود، فلان کار انجام شود. نام این علامتها در برنامه‌نویسی، عمگر است.
این عمگرها عبارت از:
|
عمگرهای شرطی | |
| مساوی | == |
| نامساوی | != |
| بزرگتر | < |
| کوچکتر | > |
| بزرگتر یا مساوی | >= |
| کوچکتر یا مساوی | <= |
جدول شماره 1
داخل پرانتز: علامت == با = فرق می‌کند. در استفاده از آنها دقت کنید.
تمرین
مثال جلسه قبل را به خاطر دارید؟ امروز آنرا کامل کنید. اگر پس زمینه، سفید بود، بنویسد سفید؛ وگرنه پیام دیگری بدهد یا مثلا رنگ فعلی را اعلام کند.
واژه نامه
document = سند، صفحه جاری، پنجره‌ای که در آن کار می‌کنید
document.bgColor = رنگ پس زمینه سند
به امید دیدار
خدانگهدار
