جلسه شانزدهم
دستور زبان
(آیین نگارش)
سلام
تعجب نکنید. نه شما اشتباه آمدید، و نه من اشتباه نوشتم. موضوع، همان برنامه‌نویسی است. این جلسه، اختصاص دارد به یک بحث مختصر و مفید، که از ظرافت بالایی برخورددار است؛ همان ظرافتی که یک نویسنده، در نوشتن مقالات و داستانهای خود، به خرج می‌دهد. چه از لحاظ دسته بندی و مرتب بودن فصول و ابواب، و چه از لحاظ فهرست بندی، و چه از لحاظ مراعات قواعد دستوری و آیین نگارش.
بعد از این همه تلاش و تمرین، لازم است بدانیم چگونه برنامه‌ای بنویسیم که کمترین عیب و ایراد را داشته باشد. این مبحث - جز موارد خاصی - در میان زبانهای برنامه‌نویسی، عمومی بوده و اختصاصی به جاوا اسکریپت ندارد.
1- غلط املایی
هنگام ملاحظه تمرینات دوستان، که برایم ارسال کرده‌اند، متوجه این نکته شدم که قسمتی از اشتباه آنان، مربوط به غلط املایی می‌شود. دستورات، مرتب و صحیح، نوشته شده بود، اما وجود یکی دو غلط املایی، مانع اجرای صحیح برنامه می‌شد. مثلا
در نوشتن window، دقت کنید. ویندو، به صورت مفرد است. با نام سیستم عامل ویندوز، اشتباه نگیرید.
یا document و Mouse، جای حروف o و u را اشتباه نکنید.
یا کلماتی که از لحاظ املایی، نزدیک هم هستند؛ مانند white (سفید) with (با) While (حلقه).
2- کلمات رزرو شده و کلیدی
خیلی از کلمات برنامه‌نویسی، کلمات رزرو شده هستند؛ یعنی کلماتی که از قبل در آن زبان، مورد استفاده قرار گرفته و دارای معنای خاصی هستند. از این کلمات نمی‌شود به عنوان نام چیز دیگری، مانند تابع، استفاده کرد. در صورت عدم مراعات این قاعده، برنامه شما، دچار مشکل می‌شود.
3- کلمات کلیدی
در نوشتن این کلمات، خیلی دقت کنید؛ مخصوصا در بزرگ و کوچک بودن حروف. این قاعده کلی را در مورد جاوا اسکریپت، به یادگار داشته باشید: همه متد و دستورها، در جاوا اسکریپت، با حرف کوچک، نوشته و شروع می‌شود؛ الا موارد خاصی مانند Array. البته شاید یک کلمه ترکیبی باشد؛ چون همیشه اینگونه نوشته می‌شود new Array.
4- دستورات ترکیبی
یعنی دستوراتی که از دو یا سه کلمه، تشکیل شده‌اند. مانند setTimeout, onMouseover که از سه کلمه، ترکیب شده‌اند. اولین کلمه این دستورات، با حرف کوچک شروع شده، و دومین کلمه، با حرف بزرگ.
5- نام گذاری
در زبانهایی مانند ویژوال بیسیک، در نامگذاری اشیاء، دقتی به خرج داده می‌شود، که در زبانهای وب، ندیده‌ام. به روشی که عرض می‌کنم توجه نموده و از آن استفاده کنید.
اسم بی‌مسمّی شنیده‌اید؟ اسمی که با شخص یا شیی نامیده شده، سنخیتی ندارد؛ مثل اینکه به یک سگ سیاه، بگوییم سفید برفی. اسمی که برای اشیا یا دستورات خود، انتخاب می‌کنید، باید جنس و کار آن را نشان دهد.
مثلا می‌خواهم تابعی بنویسم که مطالب یک فرم را ارسال کند. نام دکمه ارسال را btnSubmit گذاشته، و نام تابع را funSubmit می‌گذارم.
btn = مخفف button (دکمه)
fun = مخفف function (تابع)
استفاده از مخفف نوع اشیا، در راهنمایی شما یا کسانی که از برنامه‌یتان بازدید می‌کنند، بسیار کمک می‌کند. مطمئن باشید در آینده نه چندان دور، که به برنامه خود مراجعه می‌کنید، حافظه، شما را یاری نخواهد نمود تا جزئیات را به خاطر بیاورید. آنگاه مجبور خواهید شد مانند غریبه‌ها، از اول، کل برنامه را مطالعه کنید.
6- مرتب نویسی
کدها باید طوری نوشته شود که خوانا و واضح باشد. شاید در برنامه‌های کوتاه، ضرورتی برای این کار دیده نشود؛ اما در کدهای عریض و طویل و پیچیده که از دهها تابع ساخته شده‌اند، این امر، ضروری است.
به ترتیب و چینش این کدها دقت کنید:
<script>
function funForm()
{
if (Form1.Name.value == '');
{
alert ('پیام');
Form1.Name.focus();
return false;
}
}
</script>
رعایت سر شاخه و زیر مجموعه، در این برنامه، نمایان است. یک مجموعه داریم که تابع ما است. داخل آن تابع، یک شرط نوشته شده، و داخل آن شرط، چند دستور. با فاصله دادن آنها از کناره سمت چپ صفحه، آنها را از هم مجزا می‌کنیم. به قرار گرفتن کُروشه‌ها، دقت کنید.
7- پایان دستور
در پایان هر دستور، از نقطه ویرگول (;) استفاده کنید. هرچند در جاوا اسکریپت، این کار ضرورتی ندارد؛ اما مراعات آن، ضرری ندارد. نه تنها پایان هر دستوری را مشخص می‌کند، بلکه ما را در زبانهای دیگر - مانند php که این کار لازم است - آماده می‌کند.
به امید دیدار
خدانگهدار
